Tbilisi jest stolicą Gruzji, leży mniej więcej, geograficznie, w środku kraju, jest łatwe do odwiedzenia – nie jest to miasto rozległe jak Rzym czy Paryż. Mimo, że populacja przekracza milion mieszkańców, wszystko co najciekawsze da się obejść piechotą bez jakichkolwiek dojazdów. Poniżej znajdziecie gotowy plan zwiedzania skrojony na dwa dni .. a nawet mniej. Oczywiście, będzie to tylko zobaczenie najciekawszych atrakcji, ale właśnie o to nam chodziło. W Gruzji jest wystarczająco dużo ładnej natury, żeby za dużo nie naparzać po mieście. Poza tym, w sierpniu temperatury tu sięgają zenitu, asfalt sam się rozpuszcza. Tbilisi po gruzińsku oznacza „ciepły”, nie bez powodu.

Na mapie miasto wygląda złowrogo, ale tylko dlatego, że jest bardzo rozciągnięte. Jeśli chcecie tu nocować, najlepiej brać hotel jedynie w samym centrum. W miastach Europejskich to oznacza drożyznę, ale nie tutaj. Podczas dojazdu najpewniej będziecie poruszać się główną drogą wzdłuż rzeki Kura, która dzieli miasto na prawą i lewą stronę. Poza samym dojazdem i wyjazdem, nie ma żadnego sensu poruszać się tutaj samochodem.

Co do planu – jedna rzecz – zamiast opisu „dzień po dniu”, poniżej znajdziecie jego wybrane fragmenty. Tak będzie łatwiej, ponieważ to wszystko i tak jest obok siebie (centrum Tbilisi nie jest za duże), a poza tym wiele atrakcji jest czynne do późnych godzin nocnych. Tak w ogóle Tbilisi to jest miasto, które żyje nocą, szczególnie część imprezowa (o tym za chwilę).

Dzielnicą Abanotubani do ogrodu botanicznego

To jest spacerek – pętla (z rozgałęzieniami) po jednej z najciekawszych części miasta. Wygląda to tak: (niestety muszę wstawić obrazek, bo google maps z jakiegoś powodu nieprawidłowo pokazuje trasę pieszą).

Zaczynamy od centrum, przy rzece Kura (na obrazku powyżej to jest na samej górze). Dosłownie w kilka minut dochodzimy do dzielnicy Abanotubani – to jest najstarsza część Tbilisi, sięgającą ponad 1500 lat. To miejsce słynie z łaźni, które widać od razu z ulicy. Jeśli zobaczycie kopuły, to znaczy, że w piwnicy budynku znajduje się łaźnia. Inna sprawa, że Abanotubani to również jedna z najładniejszych części miasta.

Tutaj zaczyna się przejście nijako wzdłuż strumyka – właśnie tędy będziemy iść dalej. Przechodzi się raz na dole, a czasem po tzw „mostach miłości”. Celem jest wodospad Leghvtakhevi, który można zobaczyć na końcu trasy idąc cały czas wzdłuż strumyka. Nie warto się spieszyć, architektura Abanotubani jest niezwykła i nie uświadczycie jej w innych częściach miasta.

Widzicie te metalowe, okrągłe schodzi po prawej stronie? (zdjęcie wyżej). Później będziemy nimi wchodzić, ale na razie idziemy cały czas prosto do wodospadu. Jest wrażenie, że im dalej, tym jest głębiej. Ponad nami górują domy usadowione na skarpie, nieraz podpierają się tylko drewnianymi balami. Mieszkać i spokojnie zasypiać w takim domu to chyba trzeba umieć od urodzenia.

Po drodze ciekawostka – lody o smaku wina (jak to w Gruzji bywa). Niestety smak nie do końca do mniej przemawiał. Jednak warto spróbować, bo to chyba jedyne miejsce na świecie z takimi lodami.

Wodospad Leghvtakhevi nie robi jakiegoś wielkiego wrażenia, ale na pewno ciekawa rzecz w centrum dużego miasta.

Na dole jest nieco chłodniej niż na powierzchni, więc warto przycupnąć zanim pójdziemy dalej. Dalsza trasa to przejście tymi schodkami do górnej części dzielnicy. Spotka nas tam bardzo gęsta zabudowa starych budynków. Łatwo się tu zgubić – kręte uliczki, z których nic nie widać. Udajemy się na lewo, do wejścia ogrodu botanicznego Tbilisi.

Ogród w Tbilisi jest dość pokaźny, od razu wiedzieliśmy, że nie uda się go przejść w całości (zresztą, taki był plan od początku, w 35 stopniach z dziećmi). Na planie zaznaczyłem trasę pokonaną – od bramy do największego wodospadu w ogrodzie (tak jest, jeszcze jeden wodospad). Oczywiście to jest śmieszna odległość – ale tutaj idzie się w pełnym nasłonecznieniu w niemożliwym wręcz skwarze. Ogród na tej trasie ma niewiele miejsc, gdzie można schować się cień choćby na chwilę. Cały czas słychać tylko cykady.

Stąd widać bardzo dobrze kolejną atrakcję Tbilisi – pomnik Matka Gruzja (a przynajmniej tył). Jest to o wiele wyżej niż obecnie się znajdujemy – ta część miasta jest mocno górzysta o dużej różnicy elewacji. Pomnik z bliska będziemy mieli okazję zobaczyć nieco później.

Powrót do miejsca startowego to zejście uliczką w dół – zgubić się ciężko, cały czas prosto. W tle widać monumentalny Sobór Trójcy Świętej (który również zobaczymy w dalszej części).

Łącznie taki spacerek zajmie około dwóch godzin (ewentualnie dłużej jeśli chcecie zobaczyć więcej ogrodu botanicznego).

Uliczkami w centrum i most pokoju

To jest prawdopodobnie najbardziej popularne miejsce w Tbilisi – czyli samo centrum miasta. Bardzo gęsta plątanina uliczek, mnóstwo restauracji, sklepów .. i wszystkiego innego, co normalnie można zobaczyć w centrum każdego miasta. Poniżej zaznaczyłem najczęściej uczęszczane miejsca – jeśli nocujecie gdzieś blisko to z pewnością nie raz będziecie tędy przechodzić.

Startujemy od południa (a jest to miejsce, gdzie zakończyliśmy poprzednią część). Zaraz za mostem jest ulica „Cotton Rows” – w kształcie łuku. Za dnia nic ciekawego się tu nie dzieje, natomiast w nocy cały ten łuk zamienia się w jedną, wielką imprezownie. Tak w ogóle to warto tu wybrać się w nocy. Tbilisi po zmierzchu zmienia swoje oblicze, na lepsze. Całe miasto (przynajmniej ta część) jest fantastycznie oświetlone – restauracje, puby, dyskoteki, uliczki – również te na wzgórzu – ale przede wszystkim twierdza Narikala oraz praktycznie wszystkie tutejsze kościoły. Tbilisi nocą w ogóle nie przypomina miasta w Gruzji – wygląda to jak jakieś imprezowe miasteczko na południu Europy.

Dalej idziemy (za dnia już) trasą, jaką zaznaczyłem na mapce – wąskimi uliczkami pomiędzy niezliczonymi knajpami. Tutaj jest z czego wybierać, choć akurat te knajpy w samym centrum nie należą do najsmaczniejszych – jak to zawsze bywa w samym centrum. Po drodze można zobaczyć niewielką katedrę Sioni (choć akurat nam się to nie udało).

Bardzo oryginalna konstrukcja na końcu uliczki – wieża zegarowa, nazywana też krzywą wieżą Tbilisi. Wydaje się, jakby to była stara „budowla”, a tymczasem wieża powstała dopiero … w 2010 roku.

Idealnie być tutaj o równej godzinie, wtedy właśnie zaczyna się niewielki spektakl – aniołek wychodzi i uderza w dzwon. Mała rzecz, a cieszy 🙂

Od wieży trzeba się cofnąć kilka kroków, ponieważ chcemy przejść Mostem Wolności prosto do parku Rike. Most powstał w 2010 roku i obecnie jest nowoczesną wizytówką miasta. Dostępny jest jedynie dla pieszych a najładniej wygląda nocą, oświetlony ponad tysiącem świateł LED.

I w ten sposób doszliśmy na drugą stronę rzeki Kura, nieco bardziej nowoczesnej części miasta.

Kolejka gondolowa i Matka Gruzja

Przechodząc Mostem Pokoju dochodzimy do parku Rike – jest to duży park miejski w środku miasta. Można tu zobaczyć najróżniejsze obiekty do rekreacji – miejsce nie wyróżnia się jakoś specjalnie. Mnóstwo rzeźb, ogrodów, fontann, kawiarni i pubów. Miłe i ciekawe miejsce na odpoczynek. W parku znajduje się dolna stacja kolejki gondolowej, która wynosi turystów na drugą stronę rzeki – prosto na najwyższe wzgórze. Co ciekawe, kolejka ta jest czynna do bardzo późnych godzin nocnych, także można wjechać na górę również po zmierzchu. Rezerwacja nie jest konieczna, a bilety są bardzo tanie (jak na Polskie portfele). Poniżej zaznaczyłem dokładne miejsce stacji:

Gondole są bardzo nowoczesne a cały przejazd jest super – widać dokładnie z góry wszystkie uliczki starego miasta, zwłaszcza te na zboczu góry.

Na górze mamy ścieżkę pieszą, gdzie można podziwiać widoki na miasto (oraz całe mnóstwo straganów z pamiątkami). Ale największa atrakcja to pomnik Matki Gruzji. Jest to 20-to metrowy, aluminiowy posąg, który non-stop spogląda na miasto. Matka Gruzja trzyma dwa rekwizyty – wino (dla gości) oraz miecz (dla wrogów). Pomnik jest również bardzo ładnie podświetlony w nocy i widać go prawie zawsze z wysokości rzeki. Na górze natomiast robi trochę mniejsze wrażenie, ponieważ został tak postawiony, że nie można go dobrze zobaczyć z przodu (jedynie z boku lub z tyłu). Ktoś tu nie pomyślał za mocno, no ale wpisuje to się w ogólny obraz Gruzji – jak pisałem na początku „jakoś to będzie”.

Idąc w drugą stronę, możemy zejść schodkami i zwiedzić twierdzę Narikala, którą widzieliśmy ładnie podświetloną w nocy. My jednak twierdze odpuściliśmy – chodzenie po takich ruinach w prawie 40 stopniach to nie jest nasza specjalność.

Stąd można również zejść do miasta na piechotę uliczkami w dół, ale już to przerabialiśmy a poza tym, widoki z gondoli są na tyle ciekawe, że warto skorzystać.

Sobór Trójcy Świętej

Jest to główna katedra w Tbilisi – tak duża, że widać ją prawie z każdej uliczki. Katedra nie leży w ścisłym centrum miasta – trzeba zrobić mały spacerek aby tu dojść – około półtorej kilometra. Poniżej zaznaczyłem najszybszą drogę (pieszo) jaką my obraliśmy. Startujemy tradycyjnie od ostatniego punktu – czyli dolna stacja kolejki gondolowej.

Spacerek do katedry ujawnia prawdziwe oblicze Tbilisi – te mieszczańskie. A te nie wygląda już tak rewelacyjnie jak ścisłe centrum. Niestety nie zdążyłem zrobić żadnych zdjęć po drodze- bo tak pić nam się chciało idąc pod górę, że nie myślałem już o niczym innym.

Sobór Trójcy Świętej to monumentalna konstrukcja – największa tego typu w całej Gruzji. Co ciekawe, okazuje się, że okres budowy to lata .. 1995 – 2002, a więc świeżynka. Jeśli ktoś lubi historie i stare budowle, to będzie tu zawiedziony. To jest nowoczesny kościół, niewiele starszy niż Świątynia Opatrzności Bożej w Warszawie.

Monument „Dzieje Gruzji”

To jest atrakcja, która prawdopodobnie zrobiła na nas największe wrażenie – a to ze względu na swoje rozmiary. Ten wielki monument niestety nie leży na tyle blisko centrum, żeby dało się tu szybko dojść na piechotę, dlatego najlepiej go zobaczyć przy wjeździe bądź przy wyjeździe z miasta.

Pomnik „Dzieje Gruzji” to 16 ogromnych pilarów, każdy mierzący ponad 30 metrów wysokości. Wszystko znajduje się na wzgórzu, na które trzeba wejść schodkami. To wszystko jest na tyle wielkie, że przejeżdżając blisko Tbilisi na pewno każdy zauważyły to miejsce. Bardzo łatwo się tu dostać autem, a na dole mamy do dyspozycji duży, darmowy parking.

Ogrom tej konstrukcji robi niesamowite wrażenie – zdjęcia zupełnie nie oddają tego, jak mały wydaje się tu człowieczek. Na bokach tych wysokich słupów umieszczone są płaskorzeźby, które ukazują historie Gruzji – najczęściej w połączeniu z historią kościoła prawosławnego.

Wrażenia z Tbilisi

Będąc w stolicy Gruzji jedynie dwa dni, udało nam się zobaczyć co powyżej – nie mniej, nie więcej. Oczywiście nie są to wszystkie, nawet najważniejsze atrakcje. Niektóre opuściliśmy przez brak zainteresowania, a niektóre – jak np. twierdza Narikala – przez niemożliwe upały (przełom lipiec / sierpień). Jasne jest, że latem w Gruzji jest gorąco – spokojnie ponad 30 stopni. Niestety wydaje się, że uliczki Tbilisi jeszcze bardziej zwiększają temperaturę. W końcu Tbilisi nie bez powodu oznacza dosłownie „ciepły” po Gruzińsku.

Duże zaskoczenie to młody wiek większości najbardziej znanych budynków i pomników. Wydawało by się, że stolica Gruzji powinna ociekać starocią jak w Rzymie, tymczasem większość punktów turystycznych została wzniesiona w XX czy nawet XXI wieku (na przykład: Pomnik „Matka Gruzja” – rok 1958, Pomnik „Dzieje Gruzji” – rok 1985, Sobór Trójcy Świętej – rok 2002, Wieża zegarowa – rok 2010).

Również życie nocne w Tbilisi zaskoczyło. Oczekiwałem wymarłych, cichych uliczek. Tymczasem centrum Tbilisi w nocy wcale nie jest cichsze od Amsterdamu czy choćby ulicy Monte Casino w Sopocie w sobotę wieczór – a do tego jeszcze bardziej oświetlone. Można śmiało powiedzieć, że Tbilisi bardziej nadaje się na imprezę i zabawę niż chodzenie i zwiedzanie.