Bornholm to niewielka wyspa na Morzu Bałtyckim, którą zwiedziliśmy w czerwcu. Mimo niedużych rozmiarów, wyspa ma zadziwiająco dużo atrakcyjnych miejsc. Tygodniowy pobyt ledwo starczył aby zobaczyć większość tych najbardziej znanych. To co bije po oczach to różnorodność scenerii – lasy, zagajniki, klify, jeziora, wodospady, plaże, wioseczki rybackie – you name it! Bornholm przebił wszelkie oczekiwania, to jest prawdziwy raj dla piechura jak i rowerzysty.

Wszystkie odwiedzone miejsca zebrałem do kupy i tak powstał ten właśnie przewodnik. Miejsca nie są przypadkowe – wybór był poprzedzony dużym research-em, tak więc bez obaw, że czegoś ważnego tu brakuje. Jest to optymalny plan na 7 dni skierowany głównie dla piechura – choć wiele z tych miejsc można też zwiedzić poruszając się rowerem. Linki do poszczególnych dni znajdziecie na samym dole tej strony.

Gdzie leży Bornholm?

Jest to około 100km na północ od Polskiego wybrzeża pomiędzy Kołobrzegiem a Świnoujściem. Wyspa nie jest jakoś specjalnie wielka – około 600 km kwadratowych, a więc tylko niewiele większa od powierzchni Warszawy. Na mapie wydaje się, że to jest część Szwecji – ale nic bardziej mylnego – Bornholm należy do Danii.

Jak się tu dostać?

Jedyną opcją jest prom. Co prawda, na Bornholmie znajduje się jedno, niewielkie lotnisko – ale samoloty latają tu jedynie z Kopenhagi i czasami z Niemiec – i to tylko w sezonie. Promy pływają regularnie z Danii, Szwecji i Niemiec… ale nie z Polski. Co prawda, niegdyś kursował prom „Jantar” na linii: Kołobrzeg – Bornholm, ale niestety na początku Pandemii przestał (stan wiedzy: lato 2022). Był to mały prom, który na pokład zabierał jedynie ludzi i rowery, ale nie auta.

Obecnie najbardziej rozsądną opcją wydaje się prom kursujący codziennie z Niemiec, na linii Sassnitz – Rønne. Jest to ogromny prom pasażerski zabierający ludzi, samochody, przyczepki jak i całe autokary. Miejsce wypłynięcia to port w Sassnitz (niemiecka wyspa Rugia). Na mapie poniżej zaznaczyłem dokładne miejsce:

Dojazd samochodem do Sassnitz (od granicy Kołbaskowo) to jest około 2,5 godziny. Promy zazwyczaj odpływają rano. Można więc albo przyjechać tu wcześnie rano – tak aby nie spóźnić się na prom – albo przyjechać dzień wcześniej i spędzić jedną noc w Sassnitz. Polecam zdecydowanie tą drugą opcję – w ten sposób na pewno się nie spóźnimy na prom, bez zbędnego pośpiechu (prom nie czeka na spóźnionych). Poza tym, w samym Sassnitz jest dużo do oglądania – w szczególności Jasmundzki Park Narodowy, ale to opisze w osobnym wątku.

Bilety na prom kupujemy wcześniej, online – najlepiej bezpośrednio u samego przewoźnika – na stronie bornholmslinjen.eu. Można też znaleźć dużo firm, pośredników Polskich, gdzie takie bilety również można nabyć – ale nie widzę sensu płacić jeszcze prowizji pośrednikowi.

W porcie najlepiej być nie później jak 20 minut przed odpłynięciem. Maszyna skanuje bilety i ustawiamy się w kolejkę (tak, te wszystkie samochody mieszczą się na promie! – byłem mocno zdziwiony).

Rejs trwa około 3,5 godziny. Na promie można siedzieć w środku lub na zewnątrz. Poza tym dostępne są miejsca leżące oraz ogromna restauracja.

Jak jeździć autem po wyspie?

Nic prostszego. Drogi tutaj są wyśmienitej jakości, jeździ się powoli i spokojnie. Winiety nie są wymagane – poza tym na Bornholm nie ma autostrad. Wyspę objeżdża się drogami krajowymi z ograniczeniem prędkości 70 – 80 km/h. Wielkość wyspy sprawia, że praktycznie pomiędzy dwoma dowolnymi punktami nie będziemy jechać dłużej jak 40 minut. To znacznie ułatwia zwiedzanie. Dużym zaskoczeniem są parkingi – nigdzie nie widziałem płatnego. Nawet w najbardziej popularnych miasteczkach turystycznych są dostępne miejskie parkingi – całkowicie darmowe.

Jedna uwaga: niektóre parkingi mają ograniczenia czasowe – to znaczy, można zostawić auto tylko na jakiś czas. Wtedy, przy parkingu zobaczymy niebieski znak z napisem, np. 2 timer , co oczywiście oznacza max 2 godziny. Jak to sprawdzają? Ano, jest takie wymaganie tutaj: auto zostawione na takim parkingu musi mieć za szybą prosty tachograf – czyli taki mały cyferblat z ustawioną godziną parkowania. Można go kupić w każdym sklepie za nieduże pieniądze. Jeśli chcemy przedłużyć parkowanie – to po prostu przestawiamy godzinę (co oczywiście wymaga tego, aby być przy samochodzie). Zdecydowana większość parkingów jest jednak bez limitu czasu – zwłaszcza parkingi przy atrakcjach turystycznych.

Co tutaj robić?

Bornholm ma od groma atrakcji. Co prawda nie są to miejsca jakoś zapierające dech w piersiach jak np. na Portugalskiej Maderze, ale jak na tak małą wysepkę to będziecie nieźle zaskoczeni – i to zarówno liczbą atrakcji jak i różnorodnością scenerii naturalnej. A konkretniej to:

Bornholm to prawdziwie wymarzone miejsce na przejażdżki rowerowe – istny raj dla rowerzystów. Chyba nigdzie nie widziałem tak ciekawych tras rowerowych jak i całej infrastruktury. Otóż cała wyspa jest pokryta porządnymi drogami rowerowymi, które biegną wzdłuż różnorakiej scenerii – przez wioseczki, miasteczka, pola, klify itp itd. W zdecydowanej większości drogi te są oddzielone od jezdni dla samochodów sporym pasek zieleni, lub też całkowicie położone z dala od nich. Aż ciężko jest wyobrazić sobie lepsze miejsce na rowery jak właśnie Bornholm. Najbardziej popularna droga rowerowa prowadzi wokół całej wyspy, tak więc można rowerem objechać cały Bornholm w koło.

Wszystkie trasy rowerowe są bardzo dobrze oznakowane w taki sposób:

Czy trzeba tutaj taszczyć swoje rowery z Polski? Niekoniecznie. Na wyspie można znaleźć wiele wypożyczalni. My skorzystaliśmy z firmy bosscykler – jest to ogromna wypożyczalnia różnorakich rowerów. Firma ma kilka filii na wschodzie wyspy – można tutaj podjechać i w kilka minut wypożyczyć rower. Wybór ogromny – wszelkie rodzaje i rozmiary, w tym elektryki. Płaci się nie za godzinę, lecz do końca dnia – rowery można odstawić samodzielnie do późnych godzin nawet po zamknięciu wypożyczalni. Tą firmę mogę z całą pewnością polecić!

A poniżej kilka zdjęć zajawki z naszych przejażdżek rowerowych, jak to tutaj wygląda.

Bornholm to raj nie tylko dla rowerzystów ale też ludzi, którzy lubią spacerować – zwłaszcza w ładnej i różnorodnej scenerii. Tutaj jest od groma różnych, bardzo ciekawych szlaków turystycznych. Dużo z tych szlaków udało nam się przejść, a szczegóły opisałem w poszczególnych wątkach (linki na dole strony). To właśnie różnorodność sprawia, że Bornholm jest tak ciekawy.

Na wyspie można oczywiście nic nie robić tylko siedzieć na tarasie i się relaksować. Zwłaszcza na wschodzie i południowym wschodzie dużo jest domków na wynajem, z widokiem na morze (pola kempingowe również dostępne). Przypomina to trochę mierzeję Helską – takie miejsca jak Jurata, Jastarnia czy Chałupy. Największa plaża jest na południowym wschodzie wyspy – jest to plaża z białym piaseczkiem, jaki u nas występuje tylko w Kołobrzegu (co ciekawe, ten został sprowadzony właśnie z Danii). Pamiętać trzeba o jednym – to nie jest południe Europy! Tutaj pogoda latem to taka sama ruletka jak nad Polskim wybrzeżem.

Co zjeść będąc na Bornholm?

Miejsce to słynie przede wszystkich z jednej rzeczy – ryby wędzone! Praktycznie w każdym mieście i wioseczce znajdziecie wędzarnie (i to nie jedną). Lokalnie nazywa to się Røgeri i wygląda mniej więcej tak na zdjęciach poniżej:

Gdziekolwiek tutaj zobaczycie takie kominy – to zapewne będzie wędzarnia. Można zjeść na miejscu lub zapakować na wynos. Wybór to znane nam – w tych okolicach – ryby: śledzie, łososie, węgorze.

Jeśli chodzi o smak to jest to totalna miazga! Nigdzie wcześniej nie jadłem tak niesamowicie smacznego łososia wędzonego jak właśnie tutaj (soczysty, smaczny – idealny). Poza tym śledzie to również niebo w gębie – na zdjęciu wyżej serwowane z sałatką ziemniaczaną. Te ryby wędzone to jest absolutnie rzecz warta polecenia będąc na Bornholm – od pierwszego do ostatniego dnia!

Jeśli chodzi o restauracje to nie wygląda to już tak różowo. Nie dlatego, że ich nie ma – bo jest dużo – ale kuchnia Duńska to nie jest mistrzostwo świata. Potrawą regionalną wydaje się śledź podawany na najróżniejsze sposoby. Niestety gotowe dania zawierają więcej dodatków niż samego śledzia – i to w liczbie trudnej do ogarnięcia.

Przykład takiego dania to zdjęcie powyżej – do śledzia dostajemy jeszcze: ziemniaki, krewetki, kawior, dwa rodzaje sera, orzechy, rzodkiewkę, ogórki, sałatę, szparagi, cebulę, pomidor, grzyby, kawałek mięsa, jajko, cytrynę, borówki, sosy i pieczywo. Nie trzeba jechać do Egiptu po klątwę Faraona.

Przewodnik na każdy dzień

Poniżej znajdziecie szczegółowy opis wybranych miejsc jakie zwiedziliśmy. To są najbardziej popularne atrakcje na Bornholm – nakierowane głównie pod spacery i rowerki, czyli kwintesencja tej wyspy. Oczywiście te miejsca można sobie układać pod swoje plany jak tylko się podoba – to jest tylko jeden z wielu wariantów. Mała wielkość wyspy powoduje, że nie trzeba specjalnie się martwić odległościami.

• Bornholm dzień 1 – śnieżnobiałe plaże w Dueodde
• Bornholm dzień 2 – rezerwat przyrody Hammeren
• Bornholm dzień 3 – Gudhjem, kościół w Østerlars i dolina Echa
• Bornholm dzień 4 – spacer od Jons Kapel aż do wodospadu Pissebækken
• Bornholm dzień 5 – Ruiny zamku Hammershus, wodospad Døndalen i klify Helligdomsklipperne
• Bornholm dzień 6 – rejs na Christiansø i Frederiksø, koniec świata
• Bornholm dzień 7 – Rajskie pagórki Paradisbakkerne i rowerek do Svaneke